در دنياي امروز به بخش مهمي از تجهيزات ساختمان‌ها و نظارت شهري تبديل شده‌اند. با افزايش روزافزون نياز به كنترل و امنيت، انواع دوربين مداربسته به عنوان مهم‌ترين بخش از سيستم‌هاي نظارت ويدئويي پيشرفت چشم‌گيري داشته‌اند. امروزه انواع مختلفي از دوربين هاي مدار بسته با كاربري‌هاي گوناگون توليد مي‌شوند. از جمله خصلت‌هاي پيش‌بيني شده در دوربين هاي مدار بسته كه انواع مختلف آن را از هم متمايز مي‌كند، مي‌توان به نوع فرستادن سيگنال، شكل ظاهري دوربين، محل مورد استفاده، زاويه ديد پوشش داده شده توسط دوربين، قابليت مقاومت در برابر باران و رطوبت، قابليت ديد در شب و همچنين قابليت خواندن پلاك و كنترل ترافيك اشاره كرد.
دوربين هاي مدار بسته در اماكن مختلفي استفاده مي‌شوند. از كاربري‌هاي كوچك و جزئي مانند منازل و دفاتر كوچك تا شركت‌هاي بزرگ، مجتمع‌هاي تجاري و فرودگاه‌ها از انواع دوربين مداربسته استفاده مي‌كنند. در سطح شهر و خيابان‌ها نيز براي مقاصد مختلفي مانند نظارت شهري و كنترل جرايم، از دوربين هاي مدار بسته استفاده مي‌شود. حتي در وسائط نقليه مانند اتوبوس‌ها و قطارهاي شهري نيز استفاده از انواع دوربين مدار بسته جهت نظارت ويدئويي بر مسافران و امنيت آن‌ها لازم است. به همين منظور و براي مرتفع ساختن نياز شهروندان، انواع مختلفي از سيستم‌هاي نظارت تصويري و دوربين مدار بسته به وجود آمده‌اند. انتخاب نوع درست دوربين مدار بسته از نظر اقتصادي و امنيتي بسيار حياتي است. در اين مقاله نگاه مختصري به هركدام از انواع اين دوربين ها انداخته و به معرفي آن‌ها مي‌پردازيم.
انواع دوربين مداربسته بر اساس سيگنال
دوربين‌هاي مدار بسته از نظر نوع فرستادن سيگنال به حافظه‌ي دستگاه ذخيره‌ساز و مانيتورينگ، شامل دو نوع آنالوگ و تحت شبكه (IP) مي‌باشند. دوربين هاي آنالوگ نسل اوليه دوربين مدار بسته هستند، در حالي كه دوربين مدار بسته تحت شبكه از انواع مدرن‌تر دوربين مدار بسته هستند كه جديدا مورد استقبال بيشتري قرار گرفته و استفاده از آن‌ها گسترش يافته است.
بيشتر بخوانيد: دوربين مداربسته هايك ويژن دوربين مداربسته نصب دوربين مدار بسته دوربين مداربسته تي وي تي
دوربين مدار بسته آنالوگ
دوربين‌هاي مدار بسته اوليه از انواع آنالوگ آن بوده‌اند كه در حال حاضر نيز به صورت گسترده استفاده مي‌شوند. اين دوربين‌ها براي انتقال تصوير و اطلاعات خود از كابل‌هاي دو كواكسيال به نام rg59 استفاده مي‌كنند. دوربين مدار بسته آنالوگ با استفاده از امواج آنالوگ براي انتقال اطلاعات از اين كابل‌ها بهره مي‌برند. كيفيت تصوير دورين‌هاي آنالوگ تابعي از طول كابل مورد استفاده براي انتقال تصاوير بوده و اين دوربين‌ها در مقياس بزرگ و كابل‌كشي طولاني دچار افت كيفيت تصوير مي‌شوند. همچنين، به دليل استفاده از امواج آنالوگ، وجود نويز مي‌تواند باعث بروز اختلال در تصاوير اين نوع از دوربين‌ها شود. به جهت جلوگيري از اين اتفاق از تجهيزاتي مانند كابل دورشته‌اي استفاده شده و كيفيت تجهيزات جانبي مورد استفاده در كاهش نويز و افزايش كيفيت تصوير موثر است.
اطلاعات ارسال شده توسط انواع دوربين مداربسته آنالوگ بايد به دستگاه‌هاي ضبط‌كننده ديجيتال به نام DVR انتقال داده شده و سپس به تصاوير ديجيتال تبديل شوند. دستگاه DVR با گرفتن ورودي‌هاي متعدد از دوربين هاي آنالوگ، قادر به ذخيره‌سازي اين تصاوير و بسته به نياز كاربر تا چندين روز است. دستگاه DVR نيز با اتصال به تجهيزات نمايش‌دهنده (مانند صفحه نمايش كامپيوتر يا تلويزيون هاي عادي) امكان مانيتورينگ تصاوير را فراهم مي‌كند. از جمله دلايل استفاده‌ي زياد از دوربين هاي آنالوگ مي‌توان به قيمت پايين‌تر آن‌ها در مقايسه با دوربين تحت شبكه و همچنين نصب سريع و آسان آن اشاره نمود. استفاده از دوربين آنالوگ در اماكن كوچك‌تر با سيم‌كشي كم، به صرفه است.
دوربين مدار بسته تحت شبكه (IP)
انواع دوربين مداربسته تحت شبكه براي اولين بار توسط شركت اكسيس (Axis Communications) دردهه‌ي 90 ميلادي توليد شدند. اين دوربين‌ها در بازار امروز دوربين هاي مدار بسته در حال رشد بوده و در سال 2014 براي اولين بار توانستند نسبت به دوربين‌هاي آنالوگ فروش بيشتري را به ثبت برسانند. در دوربين مدار بسته تحت شبكه به جاي استفاده از امواج آنالوگ، از امواج ديجيتال استفاده شده و همين امر باعث افزايش كيفيت تصاوير آن‌ها در مقايسه با دوربين هاي آنالوگ شده است. از ديگر مزاياي استفاده از سيگنال ديجيتال بايد به افزايش امنيت اطلاعات آن‌ها و جلوگيري از سرقت تصاوير اشاره كرد، چرا كه امواج ديجيتال ارسالي در اين دوربين‌ها به صورت كدگذاري شده و امن مي‌باشند.
دوربين مدار بسته تحت شبكه نيز خود انواع مختلفي دارد، به صورتي كه مي‌توان از بعضي از آن‌ها به صورت بدون سيم (Wireless) استفاده نمود. دوربين هاي بي‌سيم نصب بسيار راحتي داشته و براي انتقال صدا و تصوير نياز به هيچ كابلي ندارند. با اين وجود، براي تامين انرژي مورد نياز آن‌ها از منبع برق به كابل برق نياز است. البته دوربين‌هاي بسيار كمي نيز وجود دارند كه با استفاده از باتري كار كرده و كاملا بدون سيم هستند. دوربين هاي بي‌سيم صرفا در كابري‌هاي جزئي و كوچك كاربرد داشته و امكان استفاده از آن‌ها در اماكن بزرگ و پروژه‌هاي گسترده وجود ندارد. اين دوربين ها با نصب نرم‌افزاري كه توسط شركت سازنده توليد شده است به راحتي از طريق كامپيوتر قابل دسترسي بوده و مي‌توان با داشتن IP آن‌ها و وارد كردن آن در بروزر، تصاوير زنده از محل نصب را از راه دور مشاهده كرد.
دوربين‌هاي تحت شبكه (IP) برخلاف دوربين‌هاي آنالوگ از دستگاه DVR استفاده نمي‌كنند، بلكه براي ذخيره‌سازي تصوير از دستگاه‌هاي ديگري به نام NVR كه به معناي دستگاه ضبط‌كننده تحت شبكه است بهره مي‌برند. از آنجايي كه اين دوربين‌ها نياز به كشيدن سيم از هر دوربين به صورت جداگانه به تجهيزات ذخيره‌سازي ندارند و از شبكه محلي استفاده مي‌كنند، هزينه‌هاي كابل‌كشي آن‌ها در پروژه‌هاي سنگين بسيار پايين‌تر است. با وجود مزاياي بسيار دوربين‌هاي تحت شبكه نسبت به دوربين‌هاي آنالوگ، به دليل قيمت بالا و نصب نسبتا پيچيده‌تر همچنان در بسياري از پروژه‌ها از دوربين‌هاي آنالوگ استفاده مي‌كنند.
انواع دوربين مداربسته بر اساس شكل
دوربين مدار بسته دام (Dome)
نام‌گذاري اين دوربين مدار بسته بر اساس شكل ظاهري آن بوده كه به شكل گنبد (به انگليسي: Dome) است. اين دوربين‌هاي به شكل يك برجستگي گنبدي مانند هستند و از بالا به سقف متصل مي‌شوند. اين دوربين ها كه پركاربردترين نوع دوربين مدار بسته بوده، مي‌توانند به صورت داخلي و يا خارجي در فضاي باز استفاده شوند. يك مزيت شكل ظاهري دوربين هاي دام مشخص نبودن جهت تصويربرداري آن‌ها توسط افراد است. به همين دليل در تمامي محيط عدم قطعيتي براي فرد مجرم ايجاد شده و همواره خود را تحت نظارت احساس مي‌كند. از ديگر مزاياي دوربين‌هاي دام مي‌توان به سادگي در نصب و همچنين عدم دسترسي راحت به آن‌ها جهت آسيب ديدن اشاره كرد. اين دوربين ها معمولا با بهره بردن از قابليت ديد در شب، توانايي ضبط تصاوير در تاريكي را نيز دارند.
دوربين مدار بسته بولِت (Bullet)
نوع پركاربرد ديگري از دوربين هاي مدار بسته، دوربين بولِت مي‌باشد كه اين نوع دوربين هم نام خود را وامدار شباهت به شكل و عملكرد گلوله (به انگليسي: Bullet) است. اين دوربين ها با داشتن يك پايه به راحتي به ديوار متصل شده و جهت تصويربرداري آن‌ها به سادگي و به شكل دستي قابل تنظيم است. كيفيت تصاوير ضبط شده توسط دوربين بولت بالاست. معمولا از دوربين‌هاي بولت در خارج از ساختمان و در فضاي باز استفاده مي‌شود. به همين دليل دوربين‌هاي بولِت داراي قاب محكمي براي محافظت در برابر گرد و غبار، رطوبت و ساير اتفاقات طبيعي هستند. همچنين براي تصويربرداري بهتر در فضاي بزرگ و باز مي‌توان بر حسب نياز از لنزهاي وري‌فوكال (Varifocal) با قابليت زوم مغير با كيفيت مناسب استفاده نمود. اين دوربين‌ها نيز براي قابليت ضبط تصاوير در تاريكي شب مي‌توانند از ويژگي ديد در شب بهره‌مند شوند.
دوربين مدار بسته اسپيد دام (PTZ)
دوربين هاي اسپيد دام يا PTZ كه از لحاظ ظاهري به دوربين هاي دام شبيه هستند، با اين تفاوت كه قابليت چرخش و حركت در جهت دلخواه را دارند. نام انگليسي اين دوربين ها PTZ بوده كه مخففي از سه كلمه‌ي Pan (حركت كردن به بالا و پايين)، Tilt (كج شدن به چپ و راست) و Zoom (بزرگنمايي كردن) به وجود آمده‌است كه به قابليت‌هاي اين نوع از دوربين مدار بسته اشاره دارد. دوربين هاي اسپيد دام مي‌توانند در محيط داخلي يا خارج از ساختمان با استفاده از قابليت‌هاي ضد رطوبت و غبار استفاده شوند. از جمله كاربردهاي اين نوع از دوربين مدار بسته علاوه بر نظارت امنيتي با دوربين، مي‌توان به تصوير برداري از رخدادهاي ورزشي، مراسمات زنده و كنفرانس‌ها با حركت دوربين اشاره كرد. دوربين‌هاي اسپيد دام نيازمند اپراتوري هستند كه آن‌ها را از راه دور كنتلر كرده و جهت و بزرگنمايي تصويربرداري را تعيين كند.
دوربين مدار بسته فيش‌آي (Fish-eye)
دوربين‌هاي فيش‌آي با بهره بردن از يك لنز فيش‌آي مي‌توانند با زاويه‌اي بسيار وسيع و ديدي 360 درجه و پانورامايي، محيط زيادي را تحت پوشش خود قرار دهند. اين دوربين‌ها به سقف محيط متصل شده و به دليل زاويه ديد بالاي خود، باعث كاهش تعداد دوربين‌هاي مورد نياز براي پوشش كامل محيط مي‌شوند. تصوير ضبط شده توسط دوربين هاي فيش‌آي به صورت كشيده شده و گسترده است و به همين دليل نام اين نوع از لنر كه در آن استفاده شده است را چشم ماهي (به انگليسي: Fish-eye) گذاشته‌اند. با استفاده از دوربين هاي فيش‌آي مي‌توان فضاي مورد پوشش تصويري را افزايش داد و به همين دليل از اين نوع از دوربين مدار بسته در اماكني كه فضاي بزرگي دارند مانند فرودگاه، پاركينگ، تقاطع خيابان‌ها و سالن‌هاي توليد استفاده مي‌شود.
دوربين مدار بسته كيوب (Cube)
دوربين‌هاي كيوب كه به شكل مكعبي هستند (به انگليسي:Cube) از انواع ديگر دوربين مدار بسته هستند كه به نسبت كوچكترند و به دليل شكل خود، به راحتي قابل نصب هستند. دوربين‌هاي كيوب مي‌توانند به صورت بي‌سيم و براي كاربري‌هاي جزئي و خانگي استفاده شده و با اتصال به اينترنت و از طريق موبايل يا كامپيوتر، تصاوير زنده از محيط خود را براي كاربر ارائه كنند. دوربين هاي مدار بسته كيوب در مصارف خانگي و در مصارفي كه نياز به كنترل از راه دور وجود دارد، استفاده مي‌شوند.
كلام نهايي
به طور كلي مي‌توان گفت كه به دليل كاربردهاي فراوان امروزه‌ي دوربين مدار بسته در سيستم‌هاي نظارتي و امنيتي و همچنين در كنترل شهري، صنعتي و كسب و كار هاي مختلف، انواع بسيار مختلف و متفاوتي از دوربين هاي مدار بسته با تكنولوژي، كارايي و ظاهر گوناگون به وجود آمده‌اند. به منظور استفاده‌ي بهينه از منابع و پوشش حداكثري و مناسب محيط، انتخاب درست انواع دوربين مداربسته از اهميت بالايي برخوردار است. بنابراين قبل از اجراي پروژه نصب دوربين مدار بسته بهتر است از خدمات مشاوره ارائه شده توسط افراد حرفه‌اي و باتجربه در اين كار، استفاده نمود.